Bạn có biết: chỉ cần hiểu rõ “đại lượng tỉ lệ thuận”, con đã nắm chắc một phần quan trọng trong chương trình Toán lớp 7? Thế nhưng, không ít học sinh vẫn thấy khái niệm này khô khan, dễ nhầm lẫn. Đừng lo! Bài viết dưới đây của KidsUP sẽ mách ba mẹ những mẹo học cực dễ nhớ, dễ áp dụng, giúp con học “nhẹ tênh” mà vẫn tự tin giành điểm 10 trong các bài kiểm tra.
Khái niệm về đại lượng tỉ lệ thuận
Hai đại lượng được gọi là tỉ lệ thuận với nhau nếu khi đại lượng này tăng (hoặc giảm) bao nhiêu lần thì đại lượng kia cũng tăng (hoặc giảm) đúng bấy nhiêu lần. Nói cách khác, tỉ số giữa hai đại lượng luôn không đổi.
Ví dụ: Nếu 1 quyển vở giá 5.000 đồng, thì 2 quyển sẽ là 10.000 đồng, 3 quyển là 15.000 đồng. Số tiền và số quyển vở là hai đại lượng tỉ lệ thuận vì cùng tăng theo tỉ lệ giống nhau.
Công thức toán học: Nếu y tỉ lệ thuận với x, ta có: y = kx (với k là hằng số khác 0, gọi là hệ số tỉ lệ
Các dạng bài tập thường gặp đại lượng tỉ lệ thuận
Trong chương trình Toán lớp 7, các bài tập về đại lượng tỉ lệ thuận thường xoay quanh 3 dạng cơ bản. Nắm vững cách làm từng dạng sẽ giúp học sinh làm bài nhanh chóng và chính xác.
Dạng 1 – Lập bảng giá trị
Ở dạng này, đề bài thường cho biết một biểu thức dạng y = kx và yêu cầu học sinh tính giá trị tương ứng của y khi biết x, hoặc ngược lại.
Ví dụ: Cho y = 3x. Hãy lập bảng giá trị tương ứng với x = -2, -1, 0, 1, 2.
Mẹo: Chỉ cần thay từng giá trị của x vào biểu thức để tìm y, sau đó điền vào bảng.
Dạng 2 – Kiểm tra mối quan hệ tỉ lệ thuận
Dạng bài này yêu cầu học sinh kiểm tra xem hai đại lượng có tỉ lệ thuận với nhau không, bằng cách tính và so sánh các tỉ số y/x.
Ví dụ: Cho bảng sau:
| x | 2 | 4 | 6 |
| y | 6 | 12 | 18 |
Hãy cho biết y có tỉ lệ thuận với x không.
Cách làm: Tính y/x ở từng cặp: 6/2 = 3, 12/4 = 3, 18/6 = 3 → Các tỉ số bằng nhau nên là tỉ lệ thuận.
Dạng 3 – Giải bài toán thực tế
Bài toán thực tế yêu cầu vận dụng kiến thức về tỉ lệ thuận để giải các tình huống gắn với đời sống như tính tiền mua hàng, năng suất, quãng đường, thời gian…
Ví dụ: 5 chiếc máy làm xong một công việc trong 6 giờ. Hỏi 10 chiếc máy như thế làm cùng công việc thì mất bao lâu?
Cách làm: Số máy và thời gian hoàn thành là hai đại lượng tỉ lệ nghịch. Tuy nhiên, nếu giữ nguyên sản lượng, ta có thể sử dụng biến đổi từ kiến thức tỉ lệ thuận kết hợp với logic suy luận.
Mẹo học giúp con nắm chắc điểm 10
Để học tốt phần kiến thức về đại lượng tỉ lệ thuận, ngoài việc ghi nhớ định nghĩa và công thức, phụ huynh nên hướng dẫn con học theo các mẹo dưới đây để tăng hiệu quả ghi nhớ và vận dụng.
– Hiểu đúng bản chất thay vì học thuộc thì sẽ nhớ lâu hơn
Học sinh thường mắc lỗi học máy móc mà không thực sự hiểu mối quan hệ giữa hai đại lượng. Phụ huynh nên giúp con hiểu rõ khái niệm “tăng giảm cùng tỷ lệ” bằng các ví dụ trực quan như tiền mua hàng, thời gian làm việc,…
Việc hiểu bản chất sẽ giúp học sinh tự lập luận và giải bài, thay vì chỉ lặp lại công thức một cách rập khuôn.
– Sử dụng sơ đồ và bảng biểu
Trẻ nhỏ tiếp thu tốt hơn với hình ảnh. Do đó, hãy hướng dẫn con thể hiện bài toán dưới dạng bảng, sơ đồ tư duy hoặc biểu đồ để dễ theo dõi và suy luận.
Ví dụ: Với bài toán có bảng giá trị, trẻ có thể vẽ thêm biểu đồ cột hoặc đồ thị đường thẳng để hình dung mối quan hệ tỉ lệ thuận rõ ràng hơn.
Kết Luận
Hiểu rõ bản chất và luyện tập đúng cách sẽ giúp học sinh dễ dàng chinh phục kiến thức về đại lượng tỉ lệ thuận. Với ứng dụng học tập thông minh KidsUP, ba mẹ có thể đồng hành cùng con mỗi ngày, giúp việc học Toán trở nên thú vị và hiệu quả hơn bao giờ hết.
