Bạn bối rối khi chỉ con cách nhân số thập phân với số tự nhiên? Đừng lo! Chỉ với 5 bước đơn giản, bạn sẽ dễ dàng hướng dẫn con thực hiện phép tính này một cách chính xác và nhanh chóng. Bài viết dưới đây của KidsUP sẽ giúp bạn hiểu cặn kẽ quy trình, đồng thời gợi ý mẹo nhỏ giúp trẻ không còn ngại môn toán.
Bước 1 – Hiểu rõ số thập phân và số tự nhiên
Trước khi làm toán, trẻ cần được làm quen và phân biệt rõ giữa số tự nhiên và số thập phân – đây là nền tảng quan trọng.
- Số tự nhiên là những số mà trẻ vẫn thường dùng để đếm: 0, 1, 2, 3, 4… Không có phần thập phân phía sau, rất đơn giản và quen thuộc.
- Số thập phân là những số có dấu phẩy phân tách giữa phần nguyên và phần thập phân, ví dụ: 1,2 – nghĩa là “một phẩy hai”, hay 0,75 – tức “không phẩy bảy mươi lăm”. Những số này thường xuất hiện trong các phép đo lường (kg, lít, mét), tiền bạc (nghìn đồng, trăm đồng), hoặc khi chia đều một vật gì đó.
Vì vậy, bước đầu tiên là giúp trẻ hiểu: khi nhân số thập phân với số tự nhiên, mình chỉ đang nhân phần “giá trị thực tế”, còn dấu phẩy sẽ được xử lý sau. Điều này giúp trẻ không bị “rối não” khi thấy dấu phẩy.
Bước 2 – Đặt tính phép nhân:
- Bỏ dấu phẩy
Trước tiên, ta giả sử số thập phân là một số tự nhiên bằng cách bỏ dấu phẩy đi.
Ví dụ: 3,6 × 7 → trở thành 36 × 7
Lưu ý: Ta chưa quan tâm tới phần thập phân vội, cứ nhân như bình thường.
- Thực hiện phép nhân
Tiến hành nhân như khi học phép nhân các số tự nhiên ở lớp dưới.
Với ví dụ: 36 × 7 = 252
=> Đây chưa phải kết quả cuối cùng, vì ta còn phải xử lý dấu phẩy ở bước tiếp theo.
Bước 3 – Thực hiện phép nhân như với số tự nhiên
Khi đã có tích (kết quả phép nhân) như bình thường, ta cần trả lại “vị trí dấu phẩy” đã bỏ trước đó.
- Xác định số chữ số sau dấu phẩy
Hãy nhìn lại số thập phân ban đầu và đếm xem có bao nhiêu chữ số sau dấu phẩy.
- Ví dụ: trong 3,6 có 1 chữ số sau dấu phẩy.
- Nếu là 2,45 thì có 2 chữ số sau dấu phẩy.
- Đặt lại dấu phẩy
Lấy tích vừa nhân được và đếm từ phải sang trái đúng số chữ số thập phân vừa đếm được rồi chèn dấu phẩy vào vị trí đó.
Ví dụ:
- Với 36 × 7 = 252
- Số ban đầu là 3,6 (1 chữ số thập phân)
→ Đặt dấu phẩy vào trước 1 chữ số từ phải sang trái → kết quả là 25,2
Bước 4 – Đặt dấu phẩy vào tích
Đây là thời điểm cần sự chính xác tuyệt đối, vì chỉ cần đặt sai dấu phẩy là kết quả sẽ sai hoàn toàn.
– Kiểm tra lại phép tính:
- Số thập phân có mấy chữ số sau dấu phẩy?
- Đã chèn đúng vị trí dấu phẩy chưa?
- Có bỏ sót hoặc nhầm khi nhân?
– Viết kết quả cuối cùng: Sau khi kiểm tra kỹ, học sinh ghi lại kết quả một cách rõ ràng, có thể nhắc nhở trẻ kèm đơn vị nếu bài toán yêu cầu.
Bước 5 – Kiểm tra và viết kết quả
– Sử dụng hình ảnh minh họa: Giáo viên và phụ huynh nên dùng sơ đồ, bảng con, hình vẽ phân chia để giúp học sinh hình dung phép nhân dễ hơn. Ví dụ: chia bánh, đo độ dài đoạn đường, đếm tiền…
– Thực hành thường xuyên: Khuyến khích học sinh luyện tập với nhiều ví dụ khác nhau, từ đơn giản đến nâng cao. Việc lặp lại giúp trẻ ghi nhớ quy tắc và xử lý nhanh hơn.
– Áp dụng vào thực tế
Gợi ý cho trẻ các tình huống gần gũi như:
- Nhân giá tiền một món hàng có số lẻ (ví dụ: 3,5 nghìn đồng × 4 cái)
- Đo chiều dài 1,2 mét vải × 3 bộ quần áo
- Tính thể tích khi rót nước từ 0,75 lít × 2 chai
Mẹo học cách nhân số thập phân với số tự nhiên
– Sử dụng hình ảnh minh họa
Học sinh tiểu học thường ghi nhớ tốt hơn khi được tiếp cận kiến thức qua hình ảnh trực quan. Thay vì chỉ học bằng chữ, hãy sử dụng:
- Bảng vẽ hoặc sơ đồ minh họa phép nhân: Ví dụ minh họa 2,5 × 3 là chia hình chữ nhật thành 2,5 phần và nhân lên 3 lần.
- Hình ảnh vật dụng quen thuộc: Ví dụ như chia 2,5 lít sữa vào 3 bình → mỗi bình có bao nhiêu lít?
- Thẻ bài toán có kèm hình minh họa giúp học sinh kết nối giữa con số và thực tế.
Mẹo nhỏ: Bạn có thể in bài toán ra giấy, kèm hình ảnh để học sinh tô màu, nối kết quả đúng, hoặc cắt – dán để tăng tính tương tác.
– Thực hành thường xuyên
Để phép nhân số thập phân trở thành phản xạ tự nhiên, luyện tập là chìa khóa vàng:
- Mỗi ngày, ba mẹ có thể giao từ 3–5 bài toán đơn giản với cấp độ tăng dần.
- Đổi dạng bài: lúc thì hỏi kết quả, lúc thì tìm số bị nhân, hoặc giải toán có lời văn.
- Kết hợp học online với ứng dụng, game toán tư duy để tạo sự hứng thú.
Gợi ý: Hãy biến việc học thành trò chơi nhỏ – ví dụ “Ai hoàn thành phép tính nhanh nhất sẽ được chọn món tráng miệng hôm nay!”
– Áp dụng vào thực tế
Học sinh sẽ yêu thích môn toán hơn khi nhận ra toán học xuất hiện ở khắp mọi nơi xung quanh mình. Hãy tạo điều kiện để trẻ được thực hành phép nhân số thập phân trong cuộc sống hàng ngày:
- Tính tiền khi mua nhiều món đồ: Ví dụ, một cuốn vở giá 4,5 nghìn đồng, mua 5 cuốn thì hết bao nhiêu?
- Đo lường khi nấu ăn: Nếu 1 chiếc bánh cần 0,25 lít sữa, thì 4 chiếc cần bao nhiêu?
- Tính khoảng cách hoặc thời gian: Nếu mỗi lần đạp xe đi học mất 1,2 km, một tuần đi học 5 lần là bao nhiêu km?
Mẹo giáo dục tích cực: Khi trẻ hiểu rằng toán học giúp mình tự tính được chi tiêu, nấu ăn, hoặc đo đạc – các con sẽ thấy môn học này thật gần gũi và hữu ích!
Bài tập luyện tập cách nhân số thập phân với số tự nhiên
Hãy vận dụng các bước đã học để làm các phép nhân dưới đây. Đừng quên kiểm tra lại dấu phẩy và viết kết quả thật chính xác nhé!
Hãy vận dụng các bước đã học để làm các phép nhân dưới đây. Đừng quên kiểm tra lại dấu phẩy và viết kết quả thật chính xác nhé!
– Mức độ dễ (Câu 1–5)
- 2,5 × 4 =
- 1,2 × 3 =
- 0,6 × 5 =
- 3 × 0,8 =
- 7 × 1,0 =
– Mức độ trung bình (Câu 6–10)
- 2,35 × 4 =
- 0,75 × 6 =
- 3,6 × 2 =
- 5 × 2,45 =
- 8,05 × 3 =
Đáp án:
- 1. 2,5 × 4 = 10
- 2. 1,2 × 3 = 3,6
- 3. 0,6 × 5 = 3,0
- 4. 3 × 0,8 = 2,4
- 5. 7 × 1,0 = 7
- 6. 2,35 × 4 = 9,40
- 7. 0,75 × 6 = 4,50
- 8. 3,6 × 2 = 7,2
- 9. 5 × 2,45 = 12,25
- 10. 8,05 × 3 = 24,15
Lưu ý: Với những kết quả như 9,40 hay 4,50, học sinh có thể viết gọn lại là 9,4 hoặc 4,5 nếu không yêu cầu giữ hai chữ số thập phân. Tuy nhiên, nên giữ đầy đủ trong bước đầu để nắm chắc quy tắc dấu phẩy.
Kết luận
Hy vọng qua bài viết này, ba mẹ và các em học sinh đã nắm vững cách nhân số thập phân với số tự nhiên một cách dễ dàng và chính xác. Để giúp trẻ học tốt hơn mỗi ngày, ba mẹ có thể đồng hành cùng con qua ứng dụng học tập tư duy KidsUP – nơi tích hợp nhiều phương pháp học hiện đại, trực quan và thú vị dành cho học sinh tiểu học.
