Trong hành trình học toán tiểu học, quy tắc dấu ngoặc là một trong những kiến thức cơ bản nhưng rất dễ gây nhầm lẫn cho học sinh. Việc hiểu và vận dụng đúng dấu ngoặc không chỉ giúp trẻ làm bài nhanh hơn mà còn tránh được những lỗi sai thường gặp trong các phép tính. Bài viết dưới đây của KidsUP sẽ giúp ba mẹ và thầy cô cùng con tìm hiểu kỹ về quy tắc này để học tốt hơn mỗi ngày.
Dấu ngoặc có vai trò gì trong toán học?
Dấu ngoặc trong toán học có vai trò nhóm các phép tính lại với nhau để xác định thứ tự thực hiện. Có ba loại dấu ngoặc phổ biến:
- Dấu ngoặc tròn: ()
- Dấu ngoặc vuông: []
- Dấu ngoặc nhọn: {}
Trong chương trình tiểu học, chủ yếu học sinh sẽ tiếp cận với dấu ngoặc tròn, vì đây là loại được dùng phổ biến để ưu tiên thực hiện phép tính trong biểu thức.
Ví dụ: (3 + 2) × 4 = 20 chứ không phải 3 + (2 × 4) = 11
Ở ví dụ trên, nếu không có dấu ngoặc, ta sẽ thực hiện phép nhân trước theo thứ tự ưu tiên. Nhưng vì có dấu ngoặc, nên phép cộng trong ngoặc được thực hiện trước.
Tại sao dấu ngoặc quan trọng?
- Giúp học sinh biết được nên thực hiện đoạn nào trong phép tính trước, đoạn nào thực hiện sau.
- Là tiền đề để học các kiến thức nâng cao như biểu thức đại số.
Quy tắc dấu ngoặc với các phép tính
Khi biểu thức có dấu ngoặc, học sinh cần tuân thủ một số nguyên tắc sau
– Quy tắc 1: Phép tính ở trong dấu ngoặc được thực hiện trước
- Ưu tiên giải quyết các biểu thức nằm trong dấu ngoặc trước khi thực hiện các phép tính khác.
- Nếu có nhiều tầng dấu ngoặc, thực hiện từ trong ra ngoài.
– Quy tắc 2: Khi bỏ dấu ngoặc có dấu trừ phía trước, phải đổi dấu các hạng tử bên trong:
- Ví dụ: 10−(3+2)=10−5=510 – (3 + 2) = 10 – 5 = 510−(3+2)=10−5=5
- Nhưng nếu là 10−(3−2)10 – (3 – 2)10−(3−2), thì phải đổi dấu: 10−3+2=910 – 3 + 2 = 910−3+2=9
– Quy tắc 3: Khi bỏ dấu ngoặc không có dấu trừ phía trước, giữ nguyên dấu các số trong ngoặc: Ví dụ: 4+(5−2)=4+3=74 + (5 – 2) = 4 + 3 = 74+(5−2)=4+3=7
– Quy tắc 4: Thứ tự thực hiện phép tính trong ngoặc: Nếu trong dấu ngoặc có nhiều phép tính, thực hiện theo thứ tự: nhân chia trước, cộng trừ sau.
– Quy tắc 5: Một số quy tắc kết hợp khi có nhiều dấu ngoặc: Sắp xếp ưu tiên: () → [] → {}
2 lỗi cần tránh và cách khắc phục
Trong quá trình học và làm toán, học sinh thường dễ mắc phải một số lỗi sau khi gặp biểu thức có dấu ngoặc:
– Lỗi 1: Không đổi dấu khi bỏ ngoặc có dấu trừ
Đây là lỗi phổ biến nhất khiến kết quả bị sai hoàn toàn.
- Ví dụ sai: 6−(2+1)=6−2+1=56 – (2 + 1) = 6 – 2 + 1 = 56−(2+1)=6−2+1=5 → Sai
- Cách làm đúng: 6−(2+1)=6−3=36 – (2 + 1) = 6 – 3 = 36−(2+1)=6−3=3
Cách khắc phục:
- Dạy trẻ luôn quan sát kỹ dấu đằng trước ngoặc.
- Luyện các dạng bài “bỏ dấu ngoặc” có dấu trừ đi kèm để ghi nhớ quy tắc đổi dấu.
– Lỗi 2: Thực hiện phép tính không theo thứ tự
Học sinh đôi khi quên mất thứ tự thực hiện phép tính khi gặp dấu ngoặc.
- Ví dụ sai: (4+2)×3=4+(2×3)=10(4 + 2) \times 3 = 4 + (2 \times 3) = 10(4+2)×3=4+(2×3)=10 → Sai
- Cách làm đúng: (4+2)×3=6×3=18(4 + 2) \times 3 = 6 \times 3 = 18(4+2)×3=6×3=18
Cách khắc phục:
- Rèn luyện thói quen đọc kỹ biểu thức trước khi bắt đầu tính.
- Vẽ sơ đồ thứ tự tính (nếu cần) để hỗ trợ hình dung.
Luyện tập bài làm quy tắc dấu ngoặc
Để hiểu sâu và nhớ lâu, học sinh cần luyện tập nhiều dạng bài tập liên quan đến quy tắc dấu ngoặc. Dưới đây là hai mức độ bài tập để phụ huynh, giáo viên có thể hướng dẫn trẻ luyện tập hàng ngày.
Bài tập cơ bản
- Tính: (5+3)+2(5 + 3) + 2(5+3)+2
- Tính: 10−(4+1)10 – (4 + 1)10−(4+1)
- Bỏ dấu ngoặc và tính: 12−(7−3)12 – (7 – 3)12−(7−3)
- Viết biểu thức phù hợp với câu: “Tổng của 4 và 6 trừ đi 3”
Mục tiêu: Giúp học sinh nắm vững thao tác khi có hoặc bỏ dấu ngoặc trong các phép cộng, trừ đơn giản.
Bài tập nâng cao
- Tính: (8 + 4 )× ( 6 − 2 )
- Tính: 30 − ( 10 + 5 × 2 )
- Bỏ dấu ngoặc và rút gọn biểu thức: 25 − ( 3 + 2 ) + ( 1 − 4 )
- Viết biểu thức phù hợp: “Hiệu của tích 5 và 6 với tổng của 4 và 2”
Mục tiêu: Tăng cường khả năng tư duy logic và khả năng sắp xếp thứ tự thực hiện phép tính trong biểu thức phức tạp hơn.
Kết luận
Việc nắm vững quy tắc dấu ngoặc là bước đệm giúp học sinh làm toán nhanh, chính xác và tránh những lỗi sai không đáng có. Ba mẹ hãy thường xuyên đồng hành cùng con trong việc luyện tập các dạng bài có dấu ngoặc để giúp con học tốt môn Toán ngay từ bậc Tiểu học.
Nếu bạn đang tìm kiếm một phương pháp học hiệu quả và sinh động để con nắm chắc kiến thức toán học nền tảng, hãy tham khảo ngay ứng dụng nhà KidsUP Montessori. Với hệ thống bài giảng minh họa sinh động, tương tác trực quan và công nghệ AI cá nhân hóa lộ trình học. KidsUP chắc chắn là người bạn đồng hành tuyệt vời cho hành trình học Toán của bé!
