Chủ đề nghề nghiệp là “cửa sổ” để trẻ mầm non hiểu thế giới người lớn qua chơi giả vờ, quan sát và trải nghiệm. Bài viết này của KidsUP giúp giáo viên và phụ huynh tham khảo xây dựng kế hoạch dạy con nhận biết các nghề nghiệp, công việc xung quanh mình.
Ở mầm non, trẻ học tốt nhất khi hoạt động phù hợp với mức phát triển. Lộ trình theo độ tuổi giúp giáo viên triển khai chủ đề nghề nghiệp đúng “độ khó”, tăng hứng thú, đồng thời tối ưu kết quả học tập.
Mục tiêu trọng tâm ở lớp Mầm là nhận biết và gọi tên nghề nghiệp quen thuộc: bác sĩ, cô giáo, công an, đầu bếp, tài xế, nông dân. Trẻ được khơi gợi từ trải nghiệm hàng ngày như đi khám bệnh, đến siêu thị, nhìn chú bảo vệ ở cổng trường. Giáo viên tổ chức chơi giả vờ đơn giản với đồ dùng an toàn: ống nghe đồ chơi, mũ nấu ăn bằng giấy, thẻ tên. Từ vựng được củng cố qua trò “Ai đây?” với tranh ảnh thực tế, thẻ ảnh và bài hát chủ đề nghề nghiệp.
Kỹ năng ngôn ngữ: trẻ luyện nói câu ngắn 3–5 từ, ví dụ “bác sĩ khám bé”, “cô nấu cơm”. Kỹ năng xã hội: học chờ lượt, chia sẻ đồ chơi, nói “cảm ơn”. Nhận thức: ghép nghề với nơi làm việc cơ bản như bác sĩ – bệnh viện, cô giáo – lớp học. Đánh giá nhẹ nhàng qua quan sát: trẻ có gọi đúng tên nghề không, có tham gia trò chơi vai không. Gợi ý phối hợp phụ huynh: gửi ảnh nghề của người thân để trẻ kể lại ở lớp.
Ở lớp Chồi, trẻ không chỉ “gọi tên” mà còn diễn tả công việc, công cụ và thao tác cơ bản. Giáo viên thiết kế hoạt động “điều tra mini”: hôm nay nếu mưa to, lính cứu hỏa làm gì để an toàn; hoặc nếu khách đến siêu thị quên ví, nhân viên hỗ trợ thế nào. Các trò lắp ghép lego, xếp hình giúp trẻ thử vai thợ xây, kiến trúc sư với yêu cầu cụ thể như “cầu cho ô tô đồ chơi đi qua”.
Ngôn ngữ và tư duy: luyện mẫu câu “Ai làm nghề gì, dùng gì, để làm gì”. Toán – Khoa học: phân loại dụng cụ theo chất liệu, mục đích; so sánh số lượng hàng hóa trong trò bán hàng. Kỹ năng xã hội: thương lượng vai chơi, luân phiên nhiệm vụ. Đánh giá: trẻ giải thích được vai trò nghề với cộng đồng và chọn đúng dụng cụ khi chơi.
Lớp Lá hướng đến dự án theo nhóm 3–5 trẻ, kéo dài 3–5 ngày, ví dụ “Phòng khám thân thiện”, “Nhà hàng tí hon”, “Sân bay của lớp em”. Trẻ lập “kế hoạch” đơn giản: danh sách việc cần làm, phân công vai, chuẩn bị vật liệu tái chế, làm bảng hiệu. Kết thúc dự án, mỗi nhóm thực hiện thuyết trình mini 1–2 phút, trả lời câu hỏi của bạn và cô.
Tích hợp STEAM: thiết kế mô hình bằng bìa cứng, đo chiều dài bàn bán hàng, trộn màu khi trang trí. Ngôn ngữ: viết nhãn, ký hiệu, vẽ sơ đồ nơi làm việc. Năng lực xã hội – cảm xúc: lắng nghe, phản hồi tích cực, tự đánh giá “em thấy điều gì khó, điều gì vui”. Chuẩn bị vào lớp 1: làm quen với trình tự công việc, kỷ luật nhẹ nhàng theo “quy trình” nghề.
Kế hoạch dưới đây giúp giáo viên giảm thời gian soạn mà vẫn đảm bảo chiều sâu. Mỗi tuần tập trung một trọng tâm của chủ đề nghề nghiệp, có mục tiêu, hoạt động, góc chơi và phương án đánh giá rõ ràng.
Mục tiêu: nhận biết 6–8 nghề gần gũi. Hoạt động vòng tròn với ảnh lớn, trò “đố nhanh” và bài hát nghề nghiệp. Góc chơi: góc sách với truyện tranh nghề; góc xây dựng xếp mô hình trường học, bệnh viện, siêu thị.
– Trải nghiệm ngoài trời: “đi dạo quan sát người làm việc” trong phạm vi an toàn quanh trường. Sản phẩm học tập: bảng ghép nghề – nơi làm việc. Đánh giá: trẻ gọi tên đúng tối thiểu 5 nghề, nói được 1 câu về vai trò nghề đó.
– Mục tiêu: ghép nghề với dụng cụ điển hình; phân loại theo chức năng. Hoạt động chính: trò “vali nghề bí mật” cho trẻ rút dụng cụ rồi đoán nghề; thí nghiệm mini phân biệt vật sắc nhọn – không sắc nhọn để giáo dục an toàn.
– Góc học tập: khay phân loại theo nhóm dụng cụ; góc tạo hình làm mũ nghề bằng giấy. Tích hợp Toán: đếm số dụng cụ, so sánh nhiều – ít. Đánh giá: hoàn thành phiếu “dụng cụ của ai” bằng cắt – dán.
Mục tiêu: hiểu quy trình cơ bản của vài nghề, rèn kỹ năng trình tự. Hoạt động kể chuyện theo tranh “một ngày của bác sĩ/đầu bếp/giáo viên”; trò chơi sắp xếp thẻ theo thứ tự bước làm.
Góc vui chơi: mở “nhà hàng tí hon” có menu, đơn gọi món; “bệnh viện tí hon” có sổ khám, khu chờ. Kết nối cộng đồng nếu có thể: mời phụ huynh nghề liên quan chia sẻ 5–7 phút. Đánh giá: trẻ kể được ít nhất 3 bước của một nghề, tôn trọng quy tắc an toàn.
Mục tiêu: nuôi dưỡng ước mơ, thể hiện bản thân qua sản phẩm sáng tạo. Hoạt động: thiết kế “góc nghề mơ ước” theo nhóm, làm thẻ “I want to be…” kèm tranh vẽ; lập hộ chiếu lớp để “đi thăm” các nghề. Trưng bày cuối tuần: triển lãm nhỏ cho phụ huynh tham quan, trẻ thuyết trình mini về sản phẩm. Đánh giá: quan sát khả năng diễn đạt, tự tin trước nhóm.
– Bác sĩ, Nha sĩ: góc khám bệnh an toàn – học từ vựng cơ thể
Thiết lập khu khám bệnh với búp bê, băng dán y tế đồ chơi, ống nghe mô phỏng. Trẻ thực hành các câu mẫu “đau ở đâu”, “há miệng”, “đo nhiệt độ”, học bộ phận cơ thể bằng tiếng Việt và vài từ tiếng Anh đơn giản như head, arm, tooth. Nhấn mạnh vệ sinh cá nhân, rửa tay đúng cách.
– Đầu bếp: làm salad, bánh mì kẹp – đo lường đơn giản
Chuẩn bị rau quả rửa sạch, dao nhựa an toàn. Trẻ rửa, xé lá, đong thìa sốt, đếm lát dưa chuột; làm quen đơn vị đong đo cơ bản như muỗng, cốc. Lồng ghép dinh dưỡng: ăn đa dạng màu sắc, nếm thử và miêu tả hương vị.
– Lính cứu hỏa: trò nước an toàn – bài học phòng cháy
Dùng bình xịt nước loại nhỏ, nón giấy; tạo “đám cháy” bằng thẻ hình. Trẻ luyện phản ứng “báo động – xếp hàng – di chuyển”, học số khẩn cấp tại địa phương, quy tắc không nghịch diêm, ổ điện. Có thể làm mô hình vòi chữa cháy bằng ống hút.
– Công an, bảo vệ: luật lệ giao thông mini – phân vai
Vẽ đường, đèn tín hiệu trên sàn; trẻ luân phiên vai người đi bộ, tài xế, công an. Học quy tắc dừng – đi – chờ; nhận biết biển báo cơ bản. Tích hợp Toán: đếm lượt xe qua, so sánh nhiều – ít.
– Tài xế, tài xế buýt: bản đồ lớp – định hướng không gian
Cùng trẻ vẽ sơ đồ lớp, dán hình bến xe, trạm dừng, bệnh viện. Trẻ điều khiển ô tô đồ chơi theo chỉ dẫn “đi thẳng hai ô, rẽ trái một ô”. Phát triển định hướng không gian, khái niệm trước – sau, trái – phải.
– Cô giáo, thầy giáo: “bé dạy bạn” – kỹ năng trình bày
Mỗi trẻ “dạy” một điều nhỏ: cách rửa tay, cách xếp ghế, cách gấp khăn. Giáo viên hỗ trợ chuẩn bị thẻ hình, lời dẫn ngắn. Trẻ rèn tự tin, phát âm rõ, biết đặt câu hỏi cho bạn.
– Nông dân: gieo hạt đỗ – quan sát quá trình nảy mầm
Gieo hạt đỗ trong cốc nhựa, bông ẩm. Trẻ vẽ nhật ký quan sát mỗi ngày, đo chiều cao mầm bằng que, chụp ảnh tiến trình. Từ vựng: gieo, nảy mầm, rễ, thân, lá. Kết nối “từ trang trại đến bàn ăn”.
– Thợ xây: khối gỗ, lego – thiết kế cầu, nhà
Giao nhiệm vụ có tiêu chí: cầu phải cho xe đi qua, nhà có mái không rơi. Trẻ thử – sai – thử lại, học về cân bằng, đối xứng, độ bền. Khuyến khích chụp ảnh sản phẩm và gắn nhãn tên nhóm.
– Họa sĩ, nhà thiết kế: bảng màu – phối hợp hình khối
Tạo “xưởng sáng tạo” với màu nước, giấy màu, hình khối cắt sẵn. Trẻ phối màu nóng – lạnh, ghép hình tạo poster nghề mơ ước. Lồng ghép ngôn ngữ: miêu tả tác phẩm, cảm xúc khi sáng tạo.
– Phi công, tiếp viên: hộ chiếu lớp – đóng dấu quốc kỳ
Mỗi trẻ có “hộ chiếu” bằng giấy, đi qua “quầy xuất nhập cảnh” do bạn phân vai. Mỗi góc nghề là một “điểm đến” dán cờ; trẻ được đóng dấu sau khi hoàn thành nhiệm vụ. Học về văn hóa, địa lý ở mức độ mầm non.
– Người đưa thư: viết – phát “thiệp cảm ơn”
Trẻ vẽ, dán và “viết” thiệp cảm ơn gửi cô bảo vệ, cô cấp dưỡng, bố mẹ. Giáo viên hỗ trợ ký hiệu chữ cái, dán tem mô phỏng. Bài học về lòng biết ơn và giao tiếp lịch sự.
– Nhân viên siêu thị: chơi bán hàng – đếm và so sánh
Thiết lập cửa hàng với nhãn giá đơn giản, giỏ hàng. Trẻ đóng vai người bán – người mua, đếm tiền giấy mô phỏng, so sánh “đắt – rẻ”, sắp xếp theo nhóm thực phẩm. Kỹ năng xã hội: chào hỏi, xếp hàng, trả tiền – nhận hàng.
Chủ đề nghề nghiệp không chỉ giúp trẻ biết “người lớn làm gì” mà còn khơi dậy lòng tôn trọng lao động, phát triển ngôn ngữ, tư duy và kỹ năng xã hội qua chuỗi trải nghiệm sống động.
Để trẻ yêu thích việc học địa lý, lịch sử, khoa học nhân loại cùng nhiều môn học hữu ích khác như toán toán tư duy, tiếng anh, tiếng Việt,… thì ba mẹ hoàn toàn có thể yên tâm với app giáo dục sớm KidsUP Pro dành cho trẻ từ 1 – 8 tuổi. Học ngay trên điện thoại mà không cần kết nối wifi. Ba mẹ hãy đăng ký cho con từ sớm để nhận được những ưu đãi phù hợp nhất từ KidsUP nhé!
Chào các độc giả của KidsUP, mình là Khả Như – tác giả tại chuyên mục “Kiến thức giáo dục sớm”. Mình đã có 3 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực biên soạn nội dung và chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm trong các lĩnh vực giáo dục trẻ nhỏ, nuôi dạy con,…. Mình hy vọng rằng với những nội dung tâm huyết mình đăng tải trên sẽ đem tới cho các bậc phụ huynh cũng như các bé nhiều giá trị hữu ích.
